بازی اولین و مهم‌ترین راه برای آموزش و ارتباط بهتر کودکان با محیط اطرافشان است. بسیاری از والدین به دلیل مشغله فکری و کاری از این مساله غافل می‌شوند و کودکان را در بسیاری موارد به حال خود رها می‌کنند. در بعضی موارد والدین همراه خوبی برای کودکان در بازی‌ها نیستند و بازی‌ها را برخلاف میل کودکان عوض می‌کنند. برای مثال: «نه این چیدمان لگو خوب نیست، معنا ندارد. بیا با همدیگر قطار یا خانه بسازیم» به یاد داشته باشید که در این شرایط کودک بعد از مدتی دیگر تمایل به بازی کردن با شما ندارد. بازی باید در بیشتر مواقع مطابق با نیاز و تمایل کودک پیش برود.
بازی‌های حرکتی و فکری هر دو برای کودکان لازم و ضروری هستند. ممکن است کودک شما به یکی از این نوع بازی‌ها بیشتر تمایل داشته باشد، برای ایجاد انگیزه در کودک با او در بازی مورد علاقه‌اش همراه شوید تا او از همراهی با شما لذت ببرد، بعد می‌توانید او را به سمت سایر بازی‌های هدفمند سوق بدهید.
بازی‌های حرکتی و فکری هر دو برای کودکان لازم و ضروری هستند. ممکن است کودک شما به یکی از این نوع بازی‌ها بیشتر تمایل داشته باشد، برای ایجاد انگیزه در کودک با او در بازی مورد علاقه‌اش همراه شوید تا او از همراهی با شما لذت ببرد، بعد می‌توانید او را به سمت سایر بازی‌های هدفمند سوق بدهید.
8 بازی برای افزایش تمرکز کودکان
حتما برای شما هم عجیب است که چرا فرزندتان ساعت‌ها روی بازی کامپیوتری یا برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌اش تمرکز می‌کند اما موقع انجام تکالیف مدرسه‌اش کمترین توجهی نمی‌کند؟
توجه و تمرکز روی یک موضوع آموزشی برای بچه‌های دبستانی و پیش دبستانی کار سختی است. متخصصان می‌گویند هر کودک به ازای هر سال سن خود، می‌تواند بین 3 تا 5 دقیقه تمرکز کند. بنابراین یک کودک 5 ساله می‌تواند حدود 16 دقیقه روی یک موضوع تمرکز کند درحالی که یک نوجوان ده ساله می‌تواند دایره تمرکزش را حدود 50 دقیقه حفظ کند.
بیشتر بچه‌ها بازه تمرکزی کوتاهی دارند، به خصوص روی فعالیت‌هایی که به نظرشان جذاب نیست یا وقتی که عوامل حواس‌پرتی زیادی در اطرافشان وجود دارد. با این حال می‌توان با استفاده از فعالیت‌های جالب و مفرحی مثل بازی‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، توجه و تمرکز آنها را افزایش داد:
سکه بازی
این بازی حافظه و تمرکز کودک را برای یاد گرفتن ترتیب اشیا تقویت می کند. تعدادی سکه را در یک کاسه کوچک بگذارید. چند تا از آنها را به هر ترتیب خاصی که مدنظرتان است کنار هم بچینید. مثلا سکه صد تومانی، پنجاه تومانی، پانصد تومانی و دویست تومانی. از کودک بخواهید حدود 20 ثانیه به آنها نگاه کند. سپس روی سکه‌ها را با یک کاغذ بپوشانید.
کاسه سکه‌ها را جلوی او بگذارید تا از میان سکه‌ها انتخاب کند و به همان ترتیبی که شما چیده‌اید، سکه‌ها را بچیند. برای اندازه‌گیری زمان هم از یک ثانیه شمار استفاده کنید. وقتی کار فرزندتان تمام شد، زمان را یادداشت کنید و ببینید سکه‌ها را درست چیده است یا نه. اگر درست نبوده از او بخواهید که کارش را دوباره انجام دهد.
هر قدر بیشتر این بازی را انجام دهید، کودک ترتیب را بهتر رعایت می‌کند و شما می‌توانید با اضافه کردن ردیف سکه‌ها، بازی را سخت‌تر کنید. در ابتدا سکه‌ها را در دسته‌های جدا بچینید و وقتی فرزند شما بزرگ‌تر شد می‌توانید همه سکه‌ها را در کاسه بریزید تا از میان آنها انتخاب کند.
بازی تشخیص تفاوت‌ها
این بازی یکی از بهترین بازی‌ها برای افزایش دقت و توجه کودکان به جزئیات است. شما می‌توانید با توجه به سن و توانایی فرزندتان کارت‌های متفاوت را نقاشی کنید یا آن را از اینترنت پرینت بگیرید. این بازی به دلیل سادگی و در دسترس بودن، یکی از بهترین بازی‌ها برای زمان مسافرت یا زمانهایی است که شما در جایی مثل مطب دکتر منتظر هستید.
پازل‌هایی که کودک باید یک شی پنهان شده در تصویر را پیدا کند هم بازی‌های خوبی برای تمرین تمرکز هستند.
کپی کردن یک تصویر
این تمرین به فرزند شما در تمرکز کردن روی یک چیز کمک می کند. یک تصویر ساده و یک صفحه کاغذ سفید جلوی کودک بگذارید. از او بخواهید زمان کوتاهی، مثلاً حدود سی ثانیه، روی کپی کردن تصویر تمرکز کند. سپس دست‌ها و بازوهایش را برای آزاد شدن انرژی و تنش درون بدن به خوبی تکان دهد و سی ثانیه دیگر روی نقاشی‌اش تمرکز کند و به همین ترتیب ادامه دهد. به مرور می‌توانید زمان نقاشی کردن را زیادتر و زمان استراحت را کم‌تر کنید.
علامت‌هایی را که نشان می‌دهد کودک مشغول انجام کارش است را به او بگویید: کمر صاف، سر پایین و مداد در حال حرکت. این علامت‌ها به فرزندتان یادآوری می‌کند کارش را انجام دهد.
بازی کیم
این بازی قدیمی شیوه خیلی خوبی برای افزایش تمرکز کودک است. چند چیز کوچک از وسایل خانه مثل قاشق چای‌خوری، کلید، گیره مو و … را بردارید (در مجموع به حدود 20 شی کوچک نیاز دارید). آنها را روی میز بچینید و 30 ثانیه به فرزندتان فرصت دهید که با دقت به آنها نگاه کند. سپس آنها را با یک پارچه یا حوله بپوشانید.
از این جا به بعد می‌توانید بازی را به دو صورت انجام دهید: می‌توانید از فرزندتان بخواهید اشیایی را که به خاطر می‌آورد نام ببرد یا می‌توانید یکی از اشیا را بردارید و از کودک بپرسید چه چیزی سر جایش نیست.
رفتم مغازه
این بازی قدیمی یکی از بهترین تمرین‌های گروهی برای افزایش توجه و تمرکز است که می‌توانید آن را با فرزندتان و دوستانش انجام دهید. در پایان بازی هم جو شاد و مفرحی بین بچه‌ها ایجاد می‌شود.
روی زمین به شکل دایره یا دور یک میز بنشینید. اولین نفر می‌گوید: رفتم مغازه، … خریدم. اسم این شی باید با الف شروع شود. مثلا رفتم مغازه، آب معدنی خریدم. نفر دوم باید یک شی که با ب شروع می‌شود و همان شی قبلی را بگوید: رفتم مغازه، بستنی و آب معدنی خریدم. بازی به همین ترتیب با سایر حروف الفبا ادامه میابد تا مشخص شود هر کدام از بچه‌ها تا چند آیتم می‌توانند ادامه دهند.
شمارش برعکس
شمردن یکی از مهارت‌هایی است که هر بچه‌ای در سال‌های اولیه زندگی به دست می‌آورد اما شمردن برعکس به خصوص در اعداد چندرقمی نیازمند دقت بالایی است که توجه و تمرکز کودک را افزایش می‌دهد.
یک عدد تصادفی مثلا 147 را به فرزندتان بگویید و از او بخواهید ارقام این عدد را به صورت برعکس و به شکل یک عدد سه رقمی بگوید: 741. این کار سخت‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید و مغز کودک را به چالش می‌کشد.
رنگ‌آمیزی
به تازگی رنگ‌آمیزی بزرگسالان برای کمک به رهایی از استرس‌های روزانه و تمرکز بر کاری که در حال انجامش هستیم فراگیر شده است و این دقیقا همان کاری است که رنگ‌آمیزی با ذهن کودکان انجام می‌دهد.
برای شروع، دایرههای کوچکی روی یک کاغذ سفید بکشید و از کودک بخواهید تا جایی که می‌تواند تمیز و مرتب آنها را رنگ کند. چون دایره‌ها کوچک هستند رنگ کردن هر کدام بیشتر از یکی دو دقیقه وقت نمی‌گیرد. روز بعد دایرههای کمی برزگ‌تری بکشید.
به مرور که توانایی توجه و تمرکز فرزندتان بیشتر شد می‌توانید شکل‌های بزرگ‌تر و متنوع‌تری بکشید که رنگ‌آمیزی آنها بیشتر طول می‌کشد و بازه زمانی تمرکز کودک را هم افزایش می‌دهد.
شمارش کلمات
این بازی یک تمرین خوب برای بچه‌هایی است که مشکل تمرکز دارند. یک کتاب بردارید و یک پاراگراف از آن را انتخاب کنید. هدف این نیست که فرزندتان کتاب را بخواند بلکه باید تعداد کلماتی را که در پاراگراف وجود دارد بشمارد.
وقتی شمردنش تمام شد به او بگویید برگردد و دوباره بشمارد. عدد جدید همان شماره‌ای است که دفعه قبل گفته؟ اگر نه، از او بخواهید دوباره بشمارد. و اگر درست گفته، پاراگراف دیگری را به او بدهید تا بشمارد. وقتی مشغول کاری با این جزئیات است تقریبا محال است که به چیز دیگری توجه کند.
10 بازی‌ها برای افزایش خلاقیت، اعتماد به نفس و مهارت‌های حرکتی
بازی کارت پستال یادگاری
گروه سنی: سه سال به بالا
هدف بازی: تقویت خلاقیت، اعتماد به نفس و مهارت‌های حرکتی کودکان
نحوه انجام بازی: به فرزندتان کمک کنید تا با استفاده از نقاشی، استیکرهای مختلف، بریده روزنامه و مجله، مهره و هر وسیله‌ای که خودش دوست دارد، یک کارت پستال برای یکی از افرادی که دوست دارد (دایی، خاله، عمه، عمو، مادربزرگ و…) درست کند. سپس از او بخواهید یادداشت کوتاهی داخل آن بنویسد – اگر کودکتان هنوز به مدرسه نمی‌رود، متن مورد نظر کودک را شما برایش بنویسد. سپس کارت را برای گیرنده نامه پست کنید. مطمئن باشید که هم فرزندتان و هم گیرنده نامه حسابی خوشحال می‌شوند.
بازی بینگو با عکس های خانوادگی
گروه سنی: کودکان نوپا تا پیش‌دبستانی
هدف بازی: حافظه فرزندتان را تقویت کرده و به او کمک می‌کند اعضای خانواده را سریع‌‌تر بشناسد. همچنین مهارت‌های حرکتی و شناختی او رشد می دهد.
نحوه انجام بازی: عکس ۹ نفر از اعضای خانواده مثل پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ را انتخاب کنید و در ردیف‌های سه تایی بچینید. ۹ کارت سفید هم به فرزندتان بدهید. شما یا همسرتان نام اعضای خانواده را با صدای بلند بگویید؛ مثلاً: پدربزرگ. فرزند شما باید کارت خود را روی عکس پدربزرگش بگذارد. کسی که زودتر سه کارت را در یک ردیف بچیند، برنده است.
بازی پیغام نامریی
گروه سنی: سه سال به بالا
هدف بازی: سرگرمی، افزایش خلاقیت و اعتماد به نفس
نحوه انجام بازی: آب یک لیمو ترش را در ظرفی بچکانید و چند قطره آب به آن اضافه کنید. سپس شما و کودک با استفاده از گوش پاک‌کن، پیامی روی کاغذ سفید بنویسید و یا نقاشی بکشید. این کار خیلی سرگرم کننده است. می‌توانید به بچه‌ها بگویید تصور کنند یک مأمور مخفی هستند و باید پیام‌هایشان را به صورت سری بفرستند. وقتی کاغذ را در مقابل یک منبع نور مثل شمع یا لامپ بگیرید، پیام نامریی شما دیده می‌شود. حتی می‌توانید از اتو یا سشوار استفاده کنید. اما حتما به یاد داشته باشید که بچه‌ها با همراهی یک بزرگ‌تر این کار را انجام دهند.
قصه‌گویی خلاق
گروه سنی: ۴ سال به بالا
هدف بازی: افزایش خلاقیت، مهارت حل مسئله و همدلی با دیگران
نحوه انجام بازی: قصه گویی برای کودکان مزایای بیشماری دارد. به طور مثال در قصه گویی خلاق می‌توانید جان تازه‌ای به قصه‌های قدیمی بدهید. یکی از داستان‌های مورد علاقه فرزندتان را انتخاب کنید و برایش بخوانید. هر وقت به یکی از نقاط حساس کتاب رسیدید، او را هم وارد داستان کنید و نظرش را بپرسید. مثلاً اگر داستان سیندرلا را می‌خوانید، وقتی به قسمتی که خواهران سیندرلا لباس‌هایش را پاره کردند رسیدید، از فرزندتان بپرسید: اگر یک نفر این کار را با تو می‌کرد، چه کار می‌کردی؟ این که سیندرلا فقط گریه کند، کافی‌ست؟ یا باید کار دیگری کند؟ به همین ترتیب می‌توانید تا پایان داستان، ذهن فرزندتان را به چالش بکشید و تجربه تازه‌ای برایش خلق کنید.
کامل کردن نقاشی
یک نقاشی ساده بکشید. می‌توانید از طرح‌ها، حیوانات و موضوعاتی استفاده کنید که کودک تمایل بیشتری به آنها دارد (هنگام بازی کردن، کودک خود را در اولویت قرار دهید، اگر او شیر دوست دارد و شما پرنده، برای این بازی از نقاشی شیر استفاده کنید).
طرح را با توجه به سن کودک ساده یا با جزيیات بکشید. کاغذ را از وسط تا بزنید و آن را روی مقوای بزرگ‌تری بچسبانید و از کودکتان بخواهید نصف دیگر نقاشی را کامل کند.
کودک می‌تواند از لوازم مختلفی استفاده کند: مداد رنگی، گواش، رنگ انگشتی و … در این صورت تمایل بیشتری برای همراهی با شما دارد.
این بازی برای هماهنگی دست و چشم، افزایش خلاقیت و بهبود مهارت‌های دست ورزی بسیار مفید است.
شکل‌های سایه‌ای
برای این بازی به چراغ‌قوه نیاز دارید. محیط اتاق را تاریک کنید و با سایه انگشتان دست حیوانات و اشکال مختلف درست کنید. برای حیواناتی که درست کرده‌اید اسم بگذارید و داستانی با آنها بسازید. این بازی ساده برای افزایش خلاقیت و شناخت محیط اطراف بسیار مفید است. در حین انجام این بازی می‌توانید به کودکتان آموزش‌های لازم را بدهید. برای مثال: «این شکل شبیه شیر شده است، صدای شیر این است، شیر در بیشه و جنگل زندگی می‌کند و ….».
پیدا کردن و چسباندن حیوانات یا اشکال مختلف
کاغذهای هم اندازه‌ای ببرید و با کمک کودکان طرح‌هایی ساده از حیوانات یا دیگر طرح‌هایی که به آن علاقه دارد روی آن بکشید. مانند: گاو، اردک، هواپیما، کشتی و … حالا اسم اشکال و حیوانات را روی کاغذی دیگر بنویسید یا اگر کودک هنوز توانایی خواندن ندارد، اِلِمان ساده‌ای از آن طرح را بکشید. برای مثال: برای هواپیما، ابر بکشید. برای گاو، علف و …
نوبتی یک شکل را انتخاب کنید و با چسب در کنار اسم یا المان آن طرح را بچسبانید. این بازی در عین سادگی اطلاعات زیادی درباره حیوانات و طرح‌ها به کودک می‌دهد. برای مهیج شدن بازی می‌توانید از ساعت شنی استفاده کنید، در این صورت مهارت‌های حرکتی کودک نیز بیشتر تقویت می‌شود.
لمس کردن و حدس زدن اشیا
چند جسم را انتخاب کنید. مانند: عروسک فیل، مداد رنگی، مداد شمعی و … با دقت به وسایل نگاه کنید و لمسشان کنید. اکنون به نوبت چشم‌ها را ببندید و با لمس کردن اشیا حدس بزنید که کدام است.
با توجه به سن و توانایی کودک می‌توانید از وسایل بیشتری استفاده کنید یا از قبل وسایل را نبینید. با لمس کردن و گرفتن اطلاعات بیشتر به جواب درست برسید. برای مثال: میوه است، حالا کودک با لمسش می‌فهمد که میوه‌ی زبری است. بعد از چند جمله دیگر، کودکتان جواب صحیح که میوه کیوی است را می‌گوید. حالا نوبت شماست که چشم‌هایتان را ببندید و از کودکتان اطلاعات مفید را درباره جسم مورد نظر بگیرید.
توپ‌های کاغذی و پرتاپ آنها
با استفاده از کاغذهای باطله و روزنامه توپ‌هایی در اندازه مختلف با کمک کودک بسازید. بعد با همان روزنامه‌ها یا کاغذ‌ها استوانه‌ای لوله‌ای شکل درست کنید (می‌توانید دور روزنامه لوله شده چسب نواری بزنید که محکم‌تر باشد). بعد از آن با کودک شروع به بازی کنید. توپ‌های کاغذی را با راکتی که ساخته اید به سمت همدیگر پرتاپ کنید، از کودک بخواهید که تمرکز کند تا بتواند جواب ضربه شما را بدهد و بازی ادامه داشته باشد.
برای متنوع شدن بازی می‌توانید از یک یا چند سبد استفاده کنید. سبدها را در فاصله‌های مختلف بگذارید و تلاش کنید که با راکتی که ساخته‌اید توپ‌ها را در سبد بیندازید. می‌توانید توپ‌ها را رنگ کنید یا در اندازه‌های مختلف بسازید. این بازی برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودکتان بسیار مفید است.
کاردستی با برگ‌های مختلف
با کودک به پارک بروید و برگ‌های درختان را جمع‌آوری کنید. بعد از شستن و خشک کردن برگ‌ها (هنگام شستن و خشک کردن برگ‌ها از کودک کمک بخواهید) آنها را روی کاغذی بچسبانید و از آنها اشکال یا حیوانات مختلف بسازید. برای مثال: «این برگ شبیه گربه است، بیا برایش دم و گوش بکشیم». این بازی برای افزایش خلاقیت کودکتان بسیار مفید است.
17 ایده برای بازی پدر و مادرها با فرزندان
توپ بازی
خواندن داستان
رفتن به پیک‌نیک
تمیز کردن ماشین
خرید از سوپرمارکت
بعضی کارهای ساده منزل
رقصیدن و آواز خواندن در کنار هم
بازی با چوب و کارهای ساده نجاری
آماده کردن یک وعده غذایی در کنار هم
باغبانی (به خصوص کندن خاک، آبیاری، و گِل‌بازی)
تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه کودک در کنار هم
قایم باشک ( اگر فرزندتان کوچک است، جایی قایم شوید که زود پیدایتان کند)
بردن کودک به محل کار ( زمان این کار باید کوتاه باشد تا حوصله کودک سر نرود)
خاله‌بازی، معلم بازی و دکتر بازی ( بگذارید کودک تصمیم بگیرد چه کسی چه نقشی را بازی کند)
نقاشی با مسواک و اسفنج ( رنگ را کمی رقیق کنید و از اسفنج برای ایحاد سایه و طرح استفاده کنید)
بازی‌های ساده کارتی ( لازم است بچه‌های کوچک بیشتر از آن که می‌بازند، برنده شوند. گاهی هم شما بازی را ببرید)
پیادهروی ( به صداهای مختلف مانند صدای پرندگان، حیوانات، ماشین‌ها و … گوش دهید و آنها را با فرزندتان پیدا کنید یا روی سطوح مختلف مثل خاک، شن، برگ، سنگفرش و … راه بروید. سعی کنید فقط لذت ببرید و پیاده روی را تبدیل به کلاس درس نکنید).
موارد بعدی را شما به لیست اضافه کنید ( شما با کودک خود چه بازی هایی می کنید)
در زمان انجام هر کدام از بازی‌ها خلاق باشید و به کودکتان آزادی عمل بدهید. خلاقیت در کودکان هنگام بازی شکوفا می‌شود. والدین سخت‌گیر نمی‌توانند کودکانی خلاق پرورش دهند.
بازی کردن بخشی از فرآیند یادگیری و رشد کودک است؛ همچنین باعث سرگرمی و تفریح کودک می‌شود. بچه‌ها از طریق بازی کردن دنیای اطرافشان را می‌شناسند و احساساتشان را بروز می‌دهند. به همین دلیل است که روانشناسان کودک از هنر درمانی و بازی درمانی استفاده می کنند تا بتوانند مشکل کودک را حل کنند.
با وجود بهترین تلاش های والدین برای شناخت نوجوان خود، برخی اوقات به نظر می رسد مشکلات نوجوان شان برای آنها غافلگیر کننده است. در مواجهه با مشکلات رفتاری و هیجانی (مانند رفتارهای پرخطر غیر قابل کنترل) باید حتماً از روانشناس متخصص کمک بگیرید.
منبع: yasanclinic.ir